شبکه نظیر به نظیر (P2P) علاقه‌مندان زیادی در سرتاسر اینترنت و متخصصان شبکه‌های رایانه‌ای در سراسر جهان دارد. سیستم‌های نرم افزاری P2P مانند Kazaa و Napster در بین محبوب‌ترین برنامه‌های نرم‌افزاری قرار گرفتند. اگرچه آنها سالهاست که وجود داشته‌اند، اما فناوری‌های P2P می‌توانند آینده شبکه را بطور اساسی تغییر دهند. تغییرات زیادی در آنها ایجاد شده و به امکانات مختلفی مجهز شده‌اند و فروش تجهیزات شبکه برای این نوع از پیکربندی رواج زیادی پیدا کرده است.
P2P از نظر فنی مخفف شبکه همسان است. در ویکی‌پدیا شبکه نظیر به نظیر را به این شرح تعریف می‌کند. نوعی از شبکه که در آن هر ایستگاه کاری دارای قابلیت‌ها و مسئولیت‌های معادل است. این با معماری شبکه‌های سرویس‌دهنده، سرویس‌گیرنده متفاوت است، که در آن برخی از رایانه‌ها برای خدمات رساندن به دیگر رایانه‌ها اختصاص داده شده‌اند.
این تعریف معنای سنتی شبکه همتا به همتا را نشان می‌دهد. رایانه‌ها در یک شبکه همتا به طور معمول از نظر فیزیکی نزدیک یکدیگر قرار دارند و پروتکل‌ها و نرم افزارهای مشابه شبکه را اجرا می‌کنند. قبل از محبوب شدن شبکه خانگی، فقط مشاغل کوچک و مدارس، شبکه‌های نظیر به نظیر را ایجاد می‌کردند.
امروزه اکثر شبکه‌های رایانه‌ای خانگی شبکه نظیربه نظیر هستند. کاربران مسکونی رایانه‌های خود را در گروه‌هایی پیکربندی می‌کنند تا امکان به اشتراک گذاری پرونده‌ها، چاپگرها و سایر منابع به طور مساوی در بین همه دستگاه‌ها فراهم شود. اگر چه ممکن است یک کامپیوتر در زمان معین به عنوان سرور پرونده یا سرور فاکس عمل کند، سایر رایانه‌های خانگی نیز اغلب دارای توانایی معادل برای انجام این مسئولیت‌ها هستند.
هر دو شبکه خانگی با سیم و بی سیم را می‌توان به صورت نظیر به نظیر طراحی کرد. برخی ممکن است استدلال کنند که نصب روتر شبکه یا دستگاه مسیریاب مشابه به این معنی است که شبکه دیگر به صورت همتا نیست. از دیدگاه شبکه، این نادرست است. یک روتر به راحتی شبکه خانگی را به اینترنت پیوند می‌دهد. این به خودی خود چگونگی اشتراک منابع درون شبکه را تغییر نمی‌دهد.
وقتی اکثر مردم اصطلاح P2P را می‌شنوند، آنها به شبکه‌های سنتی همسان فکر نمی‌کنند، بلکه به حالتی فکر می‌کنند که یک فایل را در اینترنت به کامپیوتر دیگر انتقال می‌دهند. سیستم‌های اشتراک فایل P2P در دهه اول این قرن به محبوب‌ترین کلاس برنامه‌های اینترنتی تبدیل شد.
یک شبکه P2P پروتکل‌های جستجو و انتقال داده‌ها را بالاتر از پروتکل اینترنت (IP) پیاده سازی می‌کند. برای دسترسی به شبکه P2P، کاربران به سادگی یک برنامه مناسب P2P را باید نصب کنند. بسیاری از شبکه‌های P2P و برنامه‌های کاربردی و نرم‌افزارهای مخصوص این شبکه‌ها وجود دارد. برخی از برنامه‌های P2P می‌توانند فقط با یک شبکه نظیربه نظیر کار کنند، در حالی که برخی دیگر توانایی ارتباط با شبکه‌های متقابل را دارند. به همین ترتیب، برخی از شبکه‌های P2P فقط از یک برنامه پشتیبانی می‌کنند، در حالی که برخی دیگر از چندین برنامه پشتیبانی می‌کنند.
تعریف خوبی از نرم افزار P2P سال‌ها پیش توسط Dave Winer از تیم نرم‌افزاری UserLand ارائه شد که برای اولین بار P2P به عنوان شبکه اصلی مطرح شد. برنامه‌های نرم‌افزاری P2P شامل این ویژگی‌های اصلی هستند:
این نرم‌افزارها از پروتکل‌های “cross-network” مانند SOAP یا XML-RPC پشتیبانی می‌کنند. در این نمای مدرن، شبکه‌های نظیر به نظیر در کل اینترنت گسترش می‌یابند، نه فقط به عنوان یک شبکه محلی (LAN). برنامه‌های کاربردی نرم‌افزار P2P با کاربرد آسان، هم به حرفه‌ای‌ها و هم افراد غیر تکنیکی امکان برقراری ارتباط را می‌دهد.
سیستم اصلی به اشتراک‌گذاری فایل MP3 ناپستر(Napster)، در مدت کوتاهی به محبوب‌ترین برنامه نرم‌افزاری اینترنت در جهان تبدیل شد. ناپستر سیستم شبکه نظیر به نظیر مدرن ایجاد کرد. یک رابط کاربری ساده که در خارج از مرورگر قرار داشت که امکان انتقال فایل را به کاربر می‌داد. علاوه بر این، ناپستر اتاق‌های گفتگو را برای اتصال میلیون‌ها کاربر خود ارائه داد و این سرویس جدید و مهیج را راه‌اندازی کرد.
نام Napster هم به شبکه P2P و هم برای سرویس اشتراک فایل که از آن پشتیبانی می‌کرد اشاره داشت. علاوه بر محدود بودن، در ابتدا، برای یک درخواست سرویس‌گیرنده، ناپستر پروتکل شبکه اختصاصی را به کار می‌برد، اما این جزئیات فنی به معنای معناداری بر محبوبیت آن تاثیر نداشت.
هنگامی که سرویس اصلی کنترل نشده ناپستر رونق خود را از دست داد، تعدادی از سیستم‌های P2P برای به دست آوردن مخاطبان آن رقابت کردند. بیشتر کاربران ناپستر به برنامه‌های نرم‌افزاری Kazaa، Kazaa Lite و شبکه FastTrack مهاجرت کردند. FastTrack حتی بزرگ‌تر از شبکه اصلی Napster شد. Kazaa از مشکلات حقوقی خود رنج می‌برد، اما سیستم‌های مختلف دیگری مانند eDonkey / Overnet، میراث نرم‌افزار رایگان اشتراک فایل را ادامه داده‌اند.
هیچ کدام از برنامه‌ها و یا شبکه‌های P2P، امروزه از محبوبیت انحصاری در اینترنت برخوردار نیستند. شبکه‌های محبوب P2P شامل: eDonkey، BitTorrent، Gnutella و برنامه‌های محبوب P2P شامل: eMule، BitTorrent، Limewire هستند. بسیاری از مشاغل از موفقیت برنامه‌های P2P الهام گرفته‌اند و اقدام به تولید نرم‌افزارهای جدید با قابلیت‌های بالا نموده‌اند.
خلاصه:
شبکه نظیربه نظیر به یک اصطلاح شبکه‌های خانگی تبدیل شده است. این اصطلاح به ترکیبی از چیزها اطلاق می‌شود، برنامه‌های نرم‌افزاری، فناوری‌های شبکه و پروتکل‌های اشتراک فایل. در سال‌های آینده، انتظار داشته باشید که مفهوم P2P پیشرفت‌های زیادی داشته باشد. صنعت شبکه، طیف گسترده‌تری از برنامه‌های همتا را ارائه می‌دهد که باید با سیستم‌های سرویس‌گیرنده، سرویس‌دهنده رقابت کند. استانداردهای پروتکل P2P به میزان بیشتری اتخاذ شود. سرانجام، نتایج به اشتراک‌گذاری اطلاعات رایگان در مورد حق چاپ و حقوق مالکیت معنوی به آرامی از طریق روند بحث‌های عمومی حل خواهد شد.
برای آشنایی با کلاس های تخصصی شبکه میتوانید به سایت ساینا کالج مراجعه فرمایید.